Ескерткіш
ЕСКЕРТКІШ ТАРИХЫ
2005 жылы қыркүйек айының 15-16 күндері Ақтау қаласы аумағында орналасқан Ат-бәйге иподромында Назарұлы Шотан батырдың 300 жылдық мерейтойы аталып өтті. Республикалық деңгейдегі іс-шарада батыр рухына Ас беріліп,оның өмірі мен ерлігін зерттеп-зерделейтін ғылыми-танымдық конференция, ақындар айтысы, жазба ақындар мүшәйрасы, ұлттық спорт түрлерінен сайыстар, аламан бәйге ұйымдастырылды. Іс-шара барысында Шотан батыр ұрпақтары Ақтау қаласы әкімдігінен жер орнын алып, өз қаражаттарына Ш.Назарұлына ескерткіш орнату мәселелерін көтерді. Көп ұзамай өлкемізге белгілі мүсіншіКөшер Байғазиев Шотан батырдың «Шұбар ат үстіндегі Шотан» композициясының сұлбасын - болашақ ескерткіштің кішірілейтілген мүсінін жасап ұсынды. Жобаны өзара талқыға салған Батыр ұрпақтары композицияға оң пікір, жылы лебіздерін білдірді.
Алайда, әртүрлі себептерге байланысты Ақтау қаласынан жер телімін алу мәселесі оңайға түскен жоқ. Жан-жаққа хабарласу, толассыз жазылған хат-хабарлар алмасу жылдарға созылды.
Арада 16 жыл өткеннен кейін, яғни 2021 жылы бастама Ақтау қаласының әкімі ҚИЛЫБАЙ Нұрдәулет Игілікұлы тарапынан қолдау тауып, Ақтау қалалық мәслихаты жер бөлу туралы шешімді бекітті, осылайша көптен көтеріліп келе жатқан шаруа оң шешімін тапты. Қоғамдық талқылауға жиналған белсенділер, Маңғыстау облыстық және Ақтау қалалық мәслихат депутаттары Шотан батырға ескерткіш салу мәселесін бірауыздан қолдады. Көптен күткен қуанышты хабар тек Шотан ұрпақтарын ғана емес, елге, тарихқа, батырға, аталар рухына тағзым етіп, құрметтей білер барша маңғыстаулықтардың көңілін серпілтіп тастады. Дереу ескерткіштің жобалық-сметалық жұмыстары, Қазақстан республикасы Мәдениет министрлігімен жобаны бекіту, ескерткішті жасату, тасымалдау және орнату жұмыстары қарқынды түрде қолға алынды. Аталған министрлікте Маңғыстау облысы Ақтау қаласында Халық батыры НАЗАРҰЛЫ Шотан бабамызға қойылатын ескерткішті бекітуге ҚР Парламенті Мәжілісі депутаттығына Маңғыстау облысынан сайланған халық қалаулысы ЖАҢБЫРШИН Еділ Терекбайұлы және Ақтау қалалық маслихатының дпутаты ШАМШАДИНОВА Анар Амангелдіқызы зор еңбек сіңірді.
Шотан батыр ескерткіші Алматы қаласы Ұзынағаш ауылында орналасқан «Арқанат» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі шеберханасында жасалды. Серіктестік директоры - белгілі мүсінші, сәулетші, халқымызға танымал азамат - Тохтарбек Рахиев. «Арқанат» ЖШС шеберханасында тәуелсіздік алғаннан бері 25-ке тарта қазақ батырларының, билерінің, өзге де ұлтқа еңбегі сіңген танымал арыстардың тұлғалары сәтті сомдалып шықты.
Ескерткіштің Бас демеушісі- Шотан ұрпақтары, ал жалпы қаражатты батыр ұрпақтары мен тілектес-ниеттес азаматтар жұмыла көтерді. Атап айтқанда, демеушілер арасында атаұрпақтары - Сүйебаев Азамат Қабиұлы, Избасов Ертай Досқалиұлы, Шахшаев Сүйіндік Шәмілұлы, аталас ағайындар - Назарұлы Құдайберген ұрпақтары, Назарұлы Тастемір ұрпақтары, Назарұлы Майлан ұрпақтары, Жары Бектеміс ұрпақтары, сондай-ақ кәсіпкерлер - Жолдыбаев Асылбек Тұрарұлы, Сопиди Николай Иванович, Керелбаев Асқар Сайынұлы, Мұңалбаев Сұңғат Аңшыбайұлы, Әділбеков Жұмабай Зейнуллаұлы, Сауғабаев Айтжан Сахиұлы, Мақсат Қуаныштегі Қылышбайұлы, Арыстанбек Орақбайұлы сынды атымтай азаматтар бар. Шотан батыр ұрпақтары Ата рухын қастерлеп, есімін, ерлігін ұрпақ санасына насихаттау мақсатындағы ізгі істері үшін қолдау көрсеткен азаматтарға алғыс білдіреді.
Батыр бабамызға ескерткіш салынуына зор үлес қосып, барлық іс-қағаздарымен шұғылданған «Шотан батыр» қоғамдық қорының төрағасы, батыр ұрпағы - ДҮЙСЕН Әлібек Алдабергенұлы. Жас та болса бас болған Әлібекке ағайынның алғысы зор.
Ел басына күн туған аласапыран кезеңде қазақ елі мен жерін жаудан қорғаған Батыр, қазақ жеріне Маңғыстаудай киелі де қазыналы жер қосып Ту тіккен Ер- Назарұлы Шотан батыр ескерткіші құтты, тұғыры мықты болсын! Ата рухы еліміздің, мемлекетіміздің дамуы мен тыныштығына қорған болып, ұрпақты әруағымен қолдап тұрғай!
Халық батыры Назарұлы Шотан бабамыздың ескерткішіне үлес қосқан ұрпақтары мен ағайын-тума тізімі:
2005 жылы қыркүйек айының 15-16 күндері Ақтау қаласы аумағында орналасқан Ат-бәйге иподромында Назарұлы Шотан батырдың 300 жылдық мерейтойы аталып өтті. Республикалық деңгейдегі іс-шарада батыр рухына Ас беріліп,оның өмірі мен ерлігін зерттеп-зерделейтін ғылыми-танымдық конференция, ақындар айтысы, жазба ақындар мүшәйрасы, ұлттық спорт түрлерінен сайыстар, аламан бәйге ұйымдастырылды. Іс-шара барысында Шотан батыр ұрпақтары Ақтау қаласы әкімдігінен жер орнын алып, өз қаражаттарына Ш.Назарұлына ескерткіш орнату мәселелерін көтерді. Көп ұзамай өлкемізге белгілі мүсіншіКөшер Байғазиев Шотан батырдың «Шұбар ат үстіндегі Шотан» композициясының сұлбасын - болашақ ескерткіштің кішірілейтілген мүсінін жасап ұсынды. Жобаны өзара талқыға салған Батыр ұрпақтары композицияға оң пікір, жылы лебіздерін білдірді.
Алайда, әртүрлі себептерге байланысты Ақтау қаласынан жер телімін алу мәселесі оңайға түскен жоқ. Жан-жаққа хабарласу, толассыз жазылған хат-хабарлар алмасу жылдарға созылды.
Арада 16 жыл өткеннен кейін, яғни 2021 жылы бастама Ақтау қаласының әкімі ҚИЛЫБАЙ Нұрдәулет Игілікұлы тарапынан қолдау тауып, Ақтау қалалық мәслихаты жер бөлу туралы шешімді бекітті, осылайша көптен көтеріліп келе жатқан шаруа оң шешімін тапты. Қоғамдық талқылауға жиналған белсенділер, Маңғыстау облыстық және Ақтау қалалық мәслихат депутаттары Шотан батырға ескерткіш салу мәселесін бірауыздан қолдады. Көптен күткен қуанышты хабар тек Шотан ұрпақтарын ғана емес, елге, тарихқа, батырға, аталар рухына тағзым етіп, құрметтей білер барша маңғыстаулықтардың көңілін серпілтіп тастады. Дереу ескерткіштің жобалық-сметалық жұмыстары, Қазақстан республикасы Мәдениет министрлігімен жобаны бекіту, ескерткішті жасату, тасымалдау және орнату жұмыстары қарқынды түрде қолға алынды. Аталған министрлікте Маңғыстау облысы Ақтау қаласында Халық батыры НАЗАРҰЛЫ Шотан бабамызға қойылатын ескерткішті бекітуге ҚР Парламенті Мәжілісі депутаттығына Маңғыстау облысынан сайланған халық қалаулысы ЖАҢБЫРШИН Еділ Терекбайұлы және Ақтау қалалық маслихатының дпутаты ШАМШАДИНОВА Анар Амангелдіқызы зор еңбек сіңірді.
Шотан батыр ескерткіші Алматы қаласы Ұзынағаш ауылында орналасқан «Арқанат» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі шеберханасында жасалды. Серіктестік директоры - белгілі мүсінші, сәулетші, халқымызға танымал азамат - Тохтарбек Рахиев. «Арқанат» ЖШС шеберханасында тәуелсіздік алғаннан бері 25-ке тарта қазақ батырларының, билерінің, өзге де ұлтқа еңбегі сіңген танымал арыстардың тұлғалары сәтті сомдалып шықты.
Ескерткіштің Бас демеушісі- Шотан ұрпақтары, ал жалпы қаражатты батыр ұрпақтары мен тілектес-ниеттес азаматтар жұмыла көтерді. Атап айтқанда, демеушілер арасында атаұрпақтары - Сүйебаев Азамат Қабиұлы, Избасов Ертай Досқалиұлы, Шахшаев Сүйіндік Шәмілұлы, аталас ағайындар - Назарұлы Құдайберген ұрпақтары, Назарұлы Тастемір ұрпақтары, Назарұлы Майлан ұрпақтары, Жары Бектеміс ұрпақтары, сондай-ақ кәсіпкерлер - Жолдыбаев Асылбек Тұрарұлы, Сопиди Николай Иванович, Керелбаев Асқар Сайынұлы, Мұңалбаев Сұңғат Аңшыбайұлы, Әділбеков Жұмабай Зейнуллаұлы, Сауғабаев Айтжан Сахиұлы, Мақсат Қуаныштегі Қылышбайұлы, Арыстанбек Орақбайұлы сынды атымтай азаматтар бар. Шотан батыр ұрпақтары Ата рухын қастерлеп, есімін, ерлігін ұрпақ санасына насихаттау мақсатындағы ізгі істері үшін қолдау көрсеткен азаматтарға алғыс білдіреді.
Батыр бабамызға ескерткіш салынуына зор үлес қосып, барлық іс-қағаздарымен шұғылданған «Шотан батыр» қоғамдық қорының төрағасы, батыр ұрпағы - ДҮЙСЕН Әлібек Алдабергенұлы. Жас та болса бас болған Әлібекке ағайынның алғысы зор.
Ел басына күн туған аласапыран кезеңде қазақ елі мен жерін жаудан қорғаған Батыр, қазақ жеріне Маңғыстаудай киелі де қазыналы жер қосып Ту тіккен Ер- Назарұлы Шотан батыр ескерткіші құтты, тұғыры мықты болсын! Ата рухы еліміздің, мемлекетіміздің дамуы мен тыныштығына қорған болып, ұрпақты әруағымен қолдап тұрғай!
Халық батыры Назарұлы Шотан бабамыздың ескерткішіне үлес қосқан ұрпақтары мен ағайын-тума тізімі:
1 | Наятов Батырбай Өтебайұлы |
2 | Қартбаев Бекбол Исламғалиұлы |
3 | Сардарбеков Мұратбек Үсенұлы |
4 | Избасов Жұмабек Досқалиұлы |
5 | Избасов Сайын Досқалиұлы |
6 | Избасов Нәренбай Досқалиұлы |
7 | Абдуллаев Үсен Хасанұлы |
8 | Гүлдәурен 67, Нұржан класстатары Шетпе |
9 | Қаражанбасмұнай Жары ұрпақтары |
10 | Қартбаев Ербол Төреғалиұлы |
11 | Отаров Сәрсенбай Отарұлы |
12 | Избасов Баймұхан |
13 | Қартбаев Фараби Қалниязұлы |
14 | Есболаев Жолдасбай Нұрмұханұлы |
15 | Өтебаев Боранбай Өтебайұлы |
16 | Нұрмұханов Әліпбай Нұрмұханұлы |
17 | Уақбаев Бекқали Сарсенбайұлы |
18 | Кушенов Өтесін Уақбайұлы |
19 | Қартбаев Дәулет Молдағалиұлы |
20 | Қартбаев Қалнияз Молдағалиұлы |
21 | Дүйсенов Бердібай Шаржанұлы |
22 | Дүйсенов Көбейсін Қонысұлы |
23 | Сүлейменов Өтеген Байышұлы |
24 | Избасов Гена Ертайұлы |
25 | Абишаев Сағидулла Орынбайұлы |
26 | Бекжанов Лесбай Дайрабайұлы |
27 | Бекжанов Лесбек Дайрабайұлы |
28 | Сардарбеков Төлеген Құлбасұлы |
29 | Сардарбеков Муса ұлдары |
30 | Аманжолов Асқар Мэлсұлы |
31 | Абишаев Жұмабек |
32 | Сүйебаев Қажымұрат |
33 | Аманжолов Орынбасар Мэлсұлы |
34 | Қартбаев Айдын |
35 | Сүйебаев Ерлан Асқарұлы |
36 | Біржан Темірбайұлы |
37 | Абдуллаев Асан Хасанұлы |
38 | Қартбаев Айтбай Исламғалиұлы |
39 | Сардарбеков Өтеген |
40 | Алмас Ерболұлы |
41 | Қартбаев Тағанияз |
42 | Аманжолов Артық Алданазарұлы |
43 | Құттымұратов Әділхан Тастемірұлы |
44 | Аманжолов Әскер Аталықұлы |
45 | Қартбаев Бектұрлы Исламғалиұлы |
46 | Құттымұратов Жанболат Темірбайұлы |
47 | Мұқаш аға қыздары |
48 | Сүлейменов Қаршыға Байышұлы |
49 | Сардарбеков Айдарбай Құлбасұлы |
50 | Сардарбеков Абай Түзелбайұлы |
51 | Абишаев Мұтар Оспанұлы |
52 | Имашев әулеті |
53 | Аманқосов Бауыржан Рейімұлы |
54 | Избасов Бердіғұл Нұрмұханұлы |
55 | Избасов Жұмағұл Нұрмұханұлы |
56 | Иманғалиев Марат Есенғалиұлы |
57 | Сардарбеков Ерлан Мұратбекұлы |
58 | Сүйебаев Ержан Қабиұлы |
59 | Сардарбеков Есентай Исатайұлы |
60 | Борашев Нұрбек Саламатұлы |
61 | Сардарбеков Еркін Өтегенұлы |
62 | Бекжанов Тажібай Дайрабайұлы |
63 | Қартбаев Самат Қалдыбайұлы |
64 | Аманжолов Ербол Бердіғұлұлы |
65 | Избасов Есенғұл Нұрмұханұлы |
66 | Избасов Қожағұл Нұрмұханұлы |
67 | Аманбай Өтебайұлы |
68 | Сардарбеков Айсұлтан |
69 | Саутбеков Қанатбек Қарлыбайұлы |
70 | Сардарбеков Қуанышбек Үсенұлы |
71 | Сүйебаев Қолғанат Қабиұлы |
72 | Дүйсенов Мұратбек Тағабергенұлы |
73 | Айымбай Сұңғат Жұмабекұлы |
74 | Сардарбеков Нұрлыбек Үсенұлы |
75 | Адилов Бекзат Сүйенішұлы |
76 | Адилов Талғат Сүйенішұлы |
77 | Құттымұратов Орын Тастемірұлы |
78 | Қожакелді Сейдуллаұлы |
79 | Қитаров Марат |
80 | Наятов Мұратбай Өтебайұлы |
81 | Бекжанов Сандыбай Дайрабайұлы |
82 | Абишаев Назар Орынбайұлы |
83 | Сардарбеков Бауыржан Мұратбекұлы |
84 | Сардарбеков Құлбасата ұрпақтары |
85 | Сардарбеков Болатбек Үсенұлы |
86 | Махамбет Амантайұлы |
87 | Абишаев Мұхит Оспанұлы |
88 | Қитаров Мұрат |
89 | Дүйсенов Бекберген Шаржанұлы |
90 | Дүйсен Ерлан Алдабергенұлы |
91 | Дүйсен Жаңабай Шаржанұлы |
92 | Әлипов Таңатар Наурызбайұлы |
93 | Құлбас пен Түзелбай ата қыз немерелері |
94 | Қитаров Ысмадияр |
95 | Өтебаев Майлыбай Өтебайұлы |
96 | Нұржан Әліпбайұлы |
97 | Нұрлан Әліпбайұлы |
98 | Айтбай Әліпбайұлы |
99 | Салықбаеев Ақберді |
100 | Сабиев Аманғали Сарсенбайұлы |
101 | Сүлейменов Серік Дүйсекеұлы |
102 | Өтебаев Базарбай Өтебайұлы |
103 | Сүйебаев Аслан Нұржанұлы |
104 | Елеу Айбатыр Нұрғалиұлы |
105 | Үсенов Рауан Мұратбекұлы |
106 | Аманқосов Сәттәғұл Әділұлы |
107 | Борашев Ербол Саламатұлы |
108 | Сүйебаева Гүлзия Асқарқызы |
109 | Қартбаева Набия Исламқалиқызы |
110 | Наят Қуанышбай Боранбайұлы |
111 | Есболаев Бекбол Жолдасбайұлы |
112 | Есболаев Нұрбол Жолдасбайұлы |
113 | Сүлейменов Әмірхан Сүлейменұлы |
114 | Қартбаева Эльмира Бекболқызы |
115 | Сардарбеков Оңғарбай Құлбасұлы |
116 | Бекжанов Оралбек Лесбайұлы |
117 | Шахшаев Құрал Мергенұлы |
118 | Шаржан Исламбек Бердібайұлы |
119 | Аманжолов Алшын Бердіқұлұлы |
120 | Сардарбеков Қайнар |
121 | Борашев Нұрбол Саламатұлы |
122 | Сүйебаев Марат Қажымұратұлы |
123 | Сүйебаев Нұржан Асқарұлы |
124 | Кемелхан Күмісқалиұлы |
125 | Молдағали Ғабиден Дәулетұлы |
126 | Аманқосов Асылбек Рейімұлы |
127 | Наурызбек Көбейсінұлы |
128 | Бекжанов Ғалымжан Лесбайұлы |
129 | Қартбаев Ғамзат Бектұрлыұлы |
130 | Сардарбекова Бибігүл Түзелбайқызы |
131 | Жандаулетов Қуанғали Арыстанұлы |
132 | Сардарбеков Ербол |
133 | Сардарбеков Айберген |
134 | Сардарбеков Қажымұхан |
135 | Ізмұханқызы Бақила апай |
136 | Өтебаев Абай Боранбайұлы |
137 | Сардарбеков Жұмабек Үсенұлы |
138 | Мақсат Майлан Жары |
139 | Салықбаев Омар Қойшығұлұлы |
140 | Еңсегенов Ержан Жарылқасынұлы |
141 | Сырымбет Амантайұлы |
142 | Исатай Асқарұлы |
143 | Жүсіп (Қызылбас) атанының жиендері Шымкент |
144 | Дүйсен Ғалымжан Алдабергенұлы |
145 | Сардарбеков Сисенбай Түгелбайұлы |
146 | Сардарбеков Бисенбай Түгелбайұлы |
147 | Сардарбеков Жұлдызбай Түгелбайұлы |
148 | Рахметов Саламат Оңбергенұлы |
149 | Әбишаев Мұрат Оспанұлы |
150 | Жақия Қосайұлы |
151 | Иса Қосайұлы |
152 | Саутбеков Самат Қарлыбайұлы |
153 | Саутбеков Болат Қарлыбайұлы |
154 | Саутбеков Марат Қарлыбайұлы |
155 | Қартбаева АлмагүлМолдағалиқызы |
156 | Сардарбекова Ляйла Өтегенқызы |
157 | Жұмаев Аралбай |
158 | Жұмаев Тұрғанбай Борпыұлы |
159 | Қартбаева Айсәуле Ерболқызы |
160 | Сүйебаева Мира Асқарқызы |
161 | Шакратова Гүлсім Асқарқызы |
162 | Сардарбеков Түгелбай |
163 | Сардарбекова Нұржамал |
164 | Сардарбеков Амангелді Оңғарбайұлы |
165 | Сардарбеков Жаңбыр Оңғарбайұлы |
166 | Адилов Асқар Аманкелдіұлы |
167 | Шахшаев Еркін |
168 | Ермұханбет Есен Еркінұлы |
169 | Сардарбеков Асқар Лесбайұлы |
170 | Сүйебаева Әлия Қажымұратқызы |
171 | Қартбаева Гүлмира Ерболқызы |
172 | Аманжолов Абжет |
173 | Қитаров Орынбасар Ысмадиярұлы |
174 | Айымбай Меруерт Жұмабекқызы |
175 | Қартбаев Алмас Ерболұлы |
176 | Аразбаев Нұрсұлтан Тойлыұлы |
177 | Сардарбеков Талғат Қуанышбекұлы |
178 | Сардарбеков Дәулет Қуанышбекұлы |
179 | Ақберен Айтбайұлы |
180 | Мұратов Тойлыбек Мұратұлы |
181 | Қуандық Айбатырұлы |
182 | Сардарбеков Әскер Лесбайұлы |
183 | Сардарбеков Есенжол Лесбайұлы |
184 | Сардарбеков Амангелді Лесбайұлы |
185 | Сардарбекова Асыл Үсенқызы |
186 | Сардарбекова Айгүл Үсенқызы |
187 | Сардарбекова Айша Үсенқызы |
188 | Өтебаев Боранбай қыздары Қалампыр, Анар, Гүлбану |
189 | Салықбаев Ақмұрат |
190 | Бақытжан Жақсылықұлы |
191 | Өтебай Абылай Базарбайұлы |
192 | Түйешин Ағына |
193 | Әлібек достары; Ерлан, Есен, Бекнұр, Азамат, Қуандық |
194 | Мәлік Асқарұлы |
195 | Ерғалиев Шатай Аймұратұлы |
196 | Тойлыбек Ақмұратұлы |
197 | Асқар Қанайұлы (Сүйіндік) |
198 | Жанболат Темірбайұлы |
199 | Сардарбек Майра Исатайқызы |
200 | Сардарбекова Ауес Түзелбайқызы |
201 | Мақсат К. жиен |
202 | Аразбаев Данияр Аманкелдіұлы |
203 | Тулегенов Досан Қақабайұлы |
204 | Түйешин Медет Әбилаұлы |
205 | Дүйсен Талғат Тағабергенұлы |
206 | Қитарова Рабиға Қитарқызы |
207 | Бүркітали Ермекбай |
208 | Сардарбеков Сансызбай Түгелбайұлы |
209 | Сардарбеков Мұратбай Түгелбайұлы |
210 | Зағыпа Әліпбайқызы |
211 | Ербол Әліпбайұлы |
212 | Ыспанов Исламқожа |
213 | Байыш Қуаныш Мейрамбекұлы |
214 | Байыш Нұргелді Бауыржанұлы |
215 | Жұмабай Ж. |
216 | Салықбаев Оспан |
217 | Салықбаева Бибігүл |
218 | Наурыз Айнагүл |
219 | Сардарбек Даулет Исатайұлы |
220 | Жұмаев Момыш |
221 | Әбішеқызы Әнипа апа |
222 | Хударов ӘбілқайырЖақайұлы |
223 | Нұрлан Генаның досы Ескелді Саназар |
224 | Сардарбекова Әуес Түзелбайқызы |
225 | Бұлдырық Байышқызы |
226 | Салықбаев Апақай |
227 | Құлбас ата ұрпақтары |
228 | Түзелбай ата ұрпақьары |
229 | Бақытжан Жақсылықұлы |
230 | Избасов Нәренбай Досқалиұлы |
231 | Жиен Дайрабай |
232 | Рахметов Саламат Оңбергенұлы |